Meslek hastalıkları kısaca, vücuda zararlı yabancı maddelerin sürekli ve yüksek dozda solunması ile akciğerlerde birikmesi ve akciğer kapasitesini azaltması olarak tanımlanabilir.
Bunlar asbest, kömür, berilyum, silika ve pamuk başta olmak üzere pek çok madde olabilir.
Halk arasında kot taşlama hastalığı adıyla bilinen silikozis de mesleki akciğer hastalıkları sınıfında bulunan bir hastalıktır.
SİLİKOZİS NEDİR?
Silikozis, silika adı verilen bir materyalin ufak parçacıklarının (partikül) nefes yolu ile akciğere inmesiyle meydana gelen bir solunum sistemi hastalığıdır.
Kum ve kayaların çoğunun doğal yapısında bulunan silika, silisyum dioksit (SiO2) adlı maddenin yaygın kullanılan piyasa ismidir. Başta cam, porselen, beton, fayans gibi yapı materyallerinin üretiminde olmak üzere pek çok sektörde yoğun kullanılan bir kimyasaldır.
Kuvars, ametist gibi değerli sayılabilecek özel kristal formları da mevcuttur fakat sanayide genel olarak toz formunda kullanılmaktadır.
Oldukça küçük boyuta sahip olan bu tozlar, kişinin solunum sisteminin doğal tutma mekanizmalarını aşarak akciğerlerin en uç noktalarına kadar ilerleyebilmektedir. Hastalığa yol açma nedeni de budur.
SİLİKOZİSİN BELİRTİLERİ
Silikozisin belirtileri altında bulunduğu meslek hastalıkları grubu ve restriktif akciğer hastalıkları grubu için tipik ve ortaktır.
Belirtiler bireye ve maruziyet yoğunluğuna bağlı olarak 1-2 haftadan senelere uzanan bir zaman diliminde ortaya çıkabilir.
Ortaya çıktıktan sonra giderek yoğunlaşma eğilimindedir. En sık görülen belirtiler şunlardır:
- Öksürük ve balgam
- Nefes darlığı
- Halsizlik, yorgunluk
- Göğüs ağrısı ve batma hissi
- Ateş
- İlerlemiş hastalarda özellikle dudak çevresinin mavimsi soluk renk alması
- Solunum sayısında artma
- Bacaklarda ödem ve şişme
- Kilo kaybı
SİLİKOZİS GÖRÜLEN MESLEKLER
Silikozisin temel nedeni, silika tozlarının yoğun ve uzun süreli olarak solunarak vücuda alınmasıdır. Genetik, bulaşıcı ve ya başka hastalıklara ek ortaya çıkabilen bir durum değildir.
Silikaya en sık maruz kalan, riskli işçilik dalları genel olarak şunlardır:
- Kot taşlama (kot kumlama)
- Taş ocakları; taş çıkarma, taş kesme, işleme, duvarcılık
- Madencilik
- Tünel yapımı
- Dökümhanecilik
- Cam üretimi
- Seramik üretimi
- Mermercilik ve mermer zımparalama
- Boya üretimi
- Diş teknikerliği: Özellikle dolgu ve protez malzemelerinin üretimi esnasında pek çok kimyasal maddeye yoğun maruz kalma durumu oluşabilmektedir.
SİLİKOZİSİN TEDAVİSİ VAR MIDIR
Silikozis hastalığının şu an için bilinen bir tedavisi henüz bulunmamaktadır. Tedavide hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak ve hastanın şikayetlerini rahatlatmaya çalışmak amaçlanmaktadır.
Bir hastaya silikozis teşhisi konduktan sonra mutlaka tüberküloz (verem) açısından test edilmeli ve gerekliyse tedavi edilmelidir çünkü iki hastalık sıklıkla beraber seyreder.
Silikozis tedavisi şu aşamaları içermektedir:
- Öncelikle silika maruziyeti devam ediliyorsa acilen kesilmelidir.
- Sigarayı bırakmak muhakkak gerekir çünkü sigara zaten düşen akciğer kapasitesini daha da sınırlayıp durumu kötüleştirecektir.
- Nefes darlığı günlük yaşamı etkileyecek düzeyde ise solunum yollarını açıcı ve soluk almayı geçici olarak kolaylaştırıcı ilaçlar kullanılır.
- Hastaların vücut oksijen değeri (PaO2) 55 mm/Hg’nin altına düştüğünde oksijen tedavisine başlanır.
- Hastalarda genelde kronik bronşit, zatürre gibi iltihabi akciğer hastalıklarına da yatkınlık olur. Eğer bu durumlar oluştuysa mutlaka antibiyotik başta olmak üzere gerekli şekilde tedavi edilir.
- Hastalarda verem belirti ve bulguları varsa araştırılır, hastalık mevcutsa mutlaka tedavi edilir.
- Son aşamada akciğerler işlevini neredeyse hiç yerine getiremiyorsa hastanın mekanik solunum cihazına bağlanması gerekir.
