Uykusuzluk hali yalnızca kişinin enerji seviyesinin düşmesini değil aynı zamanda ruh halini, sağlığını, verimliliğini ve yaşam kalitesini de bozar. Yeterli uyku süresi kişiden kişiye farklılık gösterse de genel olarak yetişkin bireylerin 7 ila 8 saat kadar uyuması gerekir. Bazı zamanlarda pek çok kişi, günler ya da haftalarca süren akut uykusuzluk dönemlerine girer. Çoğunlukla stresin ya da yaşanan travmatik bir olayın yol açtığı bu durum, kısa süreli ve geçicidir. Ancak bazı kişiler, bir ay ya da daha uzun süre ile uykusuzluk yaşayabilir.

Kronik uykusuzluk olarak tanımlanan bu durumun temelinde yatan sebep, uykusuzluğun kendisi olabileceği gibi kullanılan ilaçlar, kişinin genel sağlığı ve diğer pek çok etken ile alakalı da olabilir. Farklı bir deyişle uykusuzluğa yol açan pek çok faktör bulunur. Var olan uykusuzluğun kronik insomnia olarak tanımlanabilmesi için kişinin en az 3 ay boyunca haftada en az 3 kez insomnia belirtilerini göstermesi gerekir. İnsomnia belirtileri konusuna geçmeden önce sıklıkla merak edilen “İnsomnia nedir?” sorusunu yanıtlamak gerekir.

Halk arasında uykusuzluk olarak da tanımlanan insomnia, kişinin uykuya dalmasını ve uykuda kalmasını zorlaştıran aynı zamanda kişinin erken uyanmasına ve tekrar uykuya dönme güçlüğü yaşamasına yol açan yaygın bir uyku bozukluğu türüdür. İnsomnia hastalığı, kişinin uyandığında kendini yorgun hissetmesine neden olur.

Kişinin gün içinde koordinasyonunun bozulmasına yol açar. Ayrıca kişinin hem vücut hem de ruh sağlığı bu durumdan etkilenir.

İnsomnia, akut ve kronik olmak üzere iki farklı türde incelenir. Akut yani aniden gelişen ve kendiliğinden geçen insomnia türü, hemen herkesin yaşamı boyunca deneyimleyebileceği bir durumdur. Akut insomnia varlığında kişi, birkaç gün ya da hafta boyunca uykusuzluk çekebilir. Bu durum çoğunlukla kişinin stres seviyesine ve gün içinde yaşadığı travmalara bağlı olarak gelişir. Ancak kullanılan bazı ilaçlar ve kişinin genel sağlık durumu da akut insomniaya neden olabilir. Kronik insomnia ise daha uzun sürelidir. Bu kişiler en az 3 ay boyunca haftada en az 3 kez uykusuzluk problemi yaşar. İnsomnia, psikolojik etkenlerin yanı sıra, fizyolojik ve / veya çevresel etkenlerden de kaynaklanabilir. İnsomnia nedenlerine geçmeden önce “İnsomnia belirtileri nedir?” sorusunu cevaplamak gerekir.

İnsomnia Belirtileri Nelerdir?

Uyku bozuklukları türlerinden biri olan insomnia varlığında görülen belirtilerin bir kısmı şu şekilde sıralanabilir:

• Uykuya dalma güçlüğü,
• Beklenenden önce uyanmak,
• Uyku sonrasında dinç hissetmemek,
• Sinirli ve saldırgan olmak,
• Gün içinde yorgun ve halsiz hissetmek,
• Koordinasyon ve odaklanma güçlüğü,
• Olayları hatırlama konusunda güçlük yaşamak,
• Gün içine uykulu olmak,
• Uyku konusunda endişe duymak,
• Yapılan hata ve kaza sayısında artış,
• Hiperaktivite,
• Duygu durum bozuklukları,
• Anksiyete ve depresyon.

İnsomnia Nedenleri Nelerdir?

İnsomnia, kişide başka bir sağlık sorunu ile ilişkili olmaksızın yalnızca uykusuzluk şeklinde görülebileceği gibi astım, artrit, depresyon, mide yanması ve kanser gibi pek çok hastalığa bağlı olarak da oluşabilir. Ayrıca kullanılan ilaçlar ve alkol tüketimi de insomniaya yol açabilir. Ancak insomnia çoğunlukla yaşanan olaylar, stres ve uyku düzenini bozan alışkanlıkların varlığından kaynaklanır. Kronik insomniaya yol açan ve yaygın görülen etkenlerin bir kısmı şu şekilde sıralanabilir:

Sağlık Sorunları: Kronik ağrı, kalp hastalıkları, astım, diyabet, gastroözofageal reflü, hipertiroidi, parkinson ve Alzheimer gibi pek çok rahatsızlık, insomniaya yol açabilir. Ayrıca huzursuz bacak sendromu da kişinin uykuya dalmasına engel olabilir.

Uyku Bozuklukları: Kişinin uyku sırasında belirli bir süre ile solunumunun durmasına yol açabilen uyku apnesi gibi bazı rahatsızlıklar insomniaya yol açabilir.

Psikolojik Hastalıklar: Kaygı bozukluğuna yol açan pek çok psikolojik hastalık türü gibi yalnızca depresyon da insomniaya neden olabilir.

Stres: İş, okul ya da aile yaşamında karşılaşılan problem ve endişeler, gece saatlerinde kişinin zihninin aktif kalmasına yol açabilir. Ayrıca ölüm, yaralanma, boşanma ya da işten çıkarılmak gibi travmatik olaylar da kişinin stres seviyesinin artmasına yol açar. Stres ile ilişkili tüm bu etkenler insomniaya yol açabilir.

Seyahat: Özellikle kıtalar arası seyahatlerde görülen jet lag gibi durumlar kişinin uyku ve uyanıklık düzenini sağlayan sirkadiyen ritimlerin bozulmasına yol açar. Vücut saati olarak da tanımlanabilen bu düzenin bozulması, insomniaya yol açabilir. Ayrıca kısa aralıklarla değişen vardiyalarda çalışmak da uykusuzluğa neden olabilir.

Uyku Düzeninin Olmaması: Düzensiz saatlerde yatmak ve kalkmak kişinin uyku düzeninin bozulmasına neden olur. Yatmadan önce aktif olmak, televizyon izlemek, telefonla zaman geçirmek ve video oyunları oynamak gibi etkenler de uyku düzeninin bozulmasına yol açar.

Uyumadan önce bu tip etkenlerden uzak durulmalı, yatak odasında bu tür faaliyetlerden kaçınılmalıdır.

Kötü Beslenmek: Geç saatlerde yemek yemek, kişinin genel sağlığının yanı sıra uyku düzenin de bozulmasına yol açar. Uyku saatine yakın bir zamanda yenen yağlı, baharatlı ve ağır yemekler, mide ekşimesi ve reflü gibi rahatsızlıklara neden olarak kişinin uykuya dalmasını güçleştirir. Ayrıca gece uyanmalarına da yol açabilir.

İlaç Kullanımı: Kullanılan bazı ilaçların yan etkisi olarak kişide uykusuzluk problemi gelişebilir. Antidepresan, tansiyon, astım ilaçları ve bazı ağrı kesici türleri gibi pek çok ilaç, insomniaya neden olabilir. Bu gibi durumlarda ilaç kullanımını bırakmadan önce mutlaka hekime danışılmalıdır.

Alkol, Sigara ve Kafein Kullanımı: Çay, kahve ve gazlı içecek türlerinin uykuya yakın zamanda tüketilmesi, kişinin uykuya dalma konusunda sorun yaşamasına neden olabilir. Bir diğer uyaran olan nikotin de kişinin uyku problemi yaşamasına yol açabilir. Alkol tüketimi de kişinin derin uyumasına engel olabilir ve kişinin gece boyunca uyanmasına yol açabilir.

İnsomnia Tanısı Nasıl Koyulur?

Uykusuzluk problemi yaşayan kişinin hekime başvurmasının ardından hekim hastalık öyküsünü alır ve fizik muayenesini yapar. Kişinin uyku problemi yaşamasına neden olan alışkanlıklar sorgulanır. Halk arasında insomnia testi olarak da bilinen anketin doldurulması istenebilir. Bazı vakalarda birkaç hafta boyunca uyku günlüğü tutulması talep edilebilir.

Hekimin gerekli gördüğü durumlarda laboratuvar testleri ve uyku merkezinde yatış yapılması gerekebilir. Uyku merkezinde kişi, bir gece boyunca görüntülü ve sesli olarak kontrol edilir. Ayrıca kişinin solunumu, nabzı, göz hareketleri, vücut hareketleri ve beyin dalgaları da incelenir. Elde edilen bulgular ışığında kişiye insomnia tanısı koyulur.

İnsomnia Tedavisi Nasıl Yapılır?

İnsomnia tedavisi altta yatan odak hastalığın iyileştirilmesi ve / veya uyku düzeninin sağlanması ile yapılır. Bazı vakalarda hekim, ilaç reçete edebilir. Ayrıca insomnia tedavisi amacıyla kişiye bilişsel davranış terapisi de uygulanabilir.

İnsomnia ve tedavi yöntemleri ile ilgili merak ettiğiniz konuları Grup Florence Nightingale Hastaneleri’nin uzman ekibine sorabilir, sorunuzla ilgili öneriler isteyebilirsiniz. Bize ulaşmak için web sitemizde yer alan iletişim formunu kullanabilirsiniz.

Kaynak: Florence